امین باقرزاده - دو شنبه -۳۰ تیر ۱۳۹۳
امنیت کامپیوتر و شبکه یا امنیت فضای تبادل اطلاعات مقولههای مهمی هستند. ولی به ندرت میزان حفاظت از دادهها و داراییهای اطلاعاتی شهروندان، شرکتها یا حکومت کافی و وافی است. زیرساخت شبکه، مسیریابها، کارگزاران نام و سوئیچهایی که این سیستمها را به هم متصل میکنند، نباید از کار بیفتند و گرنه کامپیوترها نمیتوانند دقیق و مطمئن با هم ارتباط برقرار کنند. در اینجا پرسشهای متعددی مطرح میشوند: دقیقاً زیرساخت چیست، در برابر چه تهدیدهایی باید ایمن شود و چگونه میتوان حفاظت را با هزینه بهینه فراهم کرد. ولی مبنای همه این پرسشها این است که چگونه سیستم امن را تعریف کنیم.
امنیت چیست؟ واضح است که امنیت چیز خوبی است، و همه این را تأیید میکنند ولی افراد کمی آن را دقیق و یا حتّی نادقیق تعریف میکنند. این مقاله سعی دارد به این مهم بپردازد.
در ادامه با ما باشید.
نیازمندیهای امنیت :
تفاوتهای میان نیازمندیهای یک دانشگاه و یک سازمان نظامی که کارهای رمزنگاری انجام میدهد را در نظر بگیرید. تفاوت اصلی در نحوه به اشتراک گذاردن اطلاعات است. دانشگاه نتایج پژوهشها ( مقاله، گزارش و ...) را در اختیار عموم قرار میدهد. از طرف دیگر سازمان نظامی به محرمانگی اهمیت ویژهای میدهد. نه تنها سازمان مایل به افشای نحوه شکستن الگوریتمهای رمز نیست، بلکه حتی نمیخواهد دیگران از شکسته شدن الگوریتم رمز آگاه شوند. بنابراین امنیت معنای ثابتی ندارد و این نیاز به تعریف امنیت را گوشزد میکند.
هنگامی که سازمانی بخواهد سیستمهای خود را امن کند باید نخست نیازمندیها را مشخص کند. دانشگاه نیاز به حفاظت از سلامت دادهها و تا حدی محرمانگی آنها- مانند نمرات- دارد. ضمناً ممکن است نیاز به دسترسپذیر بودن سیستم از طریق اینترنت برای دانشجویان و استادان داشته باشد. در مقابل سازمان نظامی به محرمانگی کلیه کارهای خود تأکید دارد. سیستمهای آن نباید از طریق شبکه در دسترس باشند. سلامت دادهها نیز مهم است ولی نه به اندازه محرمانگی آنها، یک سازمان نظامی ترجیح میدهد دادهها از بین بروند تا اینکه افشا شوند.
سیاست امنیتی1
نیازمندیهای امنیتی مجاز بودن برخی اعمال ( و حالتهای سیستم) را دیکته کرده و بقیه را غیرمجاز میدانند. یک سیاست امنیتی بیان خاصی است از آنچه که مجاز است و آنچه که مجاز نیست. اگر همیشه سیستم در حالتهای مجاز باقی بماند و کاربران تنها اعمالی را که مجاز هستند بتوانند انجام دهند، آنگاه سیستم امن است. اگر سیستم بتواند به یک حالت غیرمجاز وارد شود یا کاربر بتواند عمل غیرمجازی را با موفقیت انجام دهد سیستم ناامن است.
راهکارهای امنیتی2
راهکارهای امنیتی سیاست امنیتی را اجرا میکنند: هدف آنها این است که از ورود سیستم به حالتهای غیرمجاز جلوگیری کنند. راهکارها ممکن است فنی یا عملیاتی ( یا رویهای) باشند. به عنوان مثال فرض کنید سازمان نظامی سندهای طبقهبندی نشده و سندهای فوق سری دارند. کاربرانی که حق دسترسی به اسناد فوق سری را ندارند، نمیتوانند به آنها دسترسی پیدا کنند.
راهکارهای فنی برای برخی سیاستها مناسب نیستند. برای مثال دانشگاه میخواهد دانشجویان را از داشتن فایلهای موزیک روی کامپیوترشان منع نماید. جهت انجام اینکار راهبران سیستم قادرند کامپیوترها را برای یافتن موزیک جستجو نمایند ولی دانشجویان باهوش میتوانند فایلهای موزیک را به صورت متنی کدگذاری نمایند. ولی راهکار عملیاتی که دانشجویان را از قراردادن فایل موزیک منع میکند در کنار تنبیه در صورت تخلف، خیلی مناسبتر و مؤثرتر از راهکار فنی میتواند باشد.
این که کل راهکارهای اتخاذ شده به درستی سیاست امنیتی را پیادهسازی میکنند، پرسشی مربوط به اطمینان یا تضمین3 است. برای مثال فایروالها سیستمهایی هستند که واسطه اتصال سیستم یا شبکه داخلی به اینترنت هستند. فایروال میتواند تلاشهای اتصال به شبکه داخلی از اینترنت را بلوکه کند. با این حال اگر نرمافزار فایروال به درستی نوشته نشده باشد، ممکن است برخی اتصالها که سیاست امنیتی اجازه نداده را بلوکه نکند.
در ادامه دو مثال این مورد را بیشتر توضیح میدهند. اول فرض کنید سیاست سازمان آن است که از شبکههای خارجی نقطه به نقطه4 استفاده نشود. سادهترین راه آن است که فایروال به گونهای پیکربندی شود که پیامهای خارجی درگاه مربوطه را نپذیرد. با این حال اگر فایروال به خوبی پیکربندی نشده باشد، ممکن است پیامی حتّی اگر چه سیاست امنیتی آن را منع کرده باشد، بپذیرد. بنابراین راهکار مورد نظر برای اجرای سیاست امنیتی شکست میخورد.
دوم فرض کنید دانشگاه یک وبگاه برای اسنادی که قرار است در دسترس پژوهشگران بیرونی باشند، دارد. سیاست امنیتی سیستم آن است که فایلهای موجود در دایرکتوریهای کارگزار وب برای اجرای این سیاست پیکربندی شوند. متأسفانه کارگزار یک خطای نرمافزاری دارد که با فرستادن یک URL خاص میتوان به هر فایل روی سیستم دسترسی پیدا کرد. در این جا راهکار نه به علت پیکربندی نادرست، بلکه به علت خطای نرمافزاری شکست میخورد.
تضمین های امنیتی :
این که چقدر سیاستهای امنیتی نیازمندیها را میپوشانند و راهکارها سیاستها را پیادهسازی میکنند در قلمرو بحث تضمین امنیتی قرار میگیرد. متدولوژیهای مختلفی برای اندازهگیری تضمین یا اطمینان امنیتی وجود دارند. متدولوژی میتواند به عنوان بخشی از فرآیند مهندسی نرمافزار باشد، با این حال هیچ متدولوژی نمیتواند به طور مطلق امن بودن سیستم را تضمین کند، ولی متدولوژیهای مختلف درجههای مختلفی از امنیت را فراهم میکنند. روشهای مختلف ارزیابی میزان تضمین امنیت نه تنها به سیستم، بلکه به محیط ارزیابی و فرآیند تولید سیستم نیز بستگی دارند.
تضمین حتّی به نیروهای انسانی نیز بستگی دارد: راهبران فنی چقدر از سیاست امنیتی را درک کردهاند؟ آیا سیاستگذاران افراد را برای پرسش موارد مبهم تشویق میکنند؟ آیا پاسخها گویا و مفید است؟ و بسیاری موارد دیگر.
این پرسشها اهمیت آموزش افراد متخصص امنیت را یادآور میشوند. آموزش خود در دو جایگاه میتواند متجلی شود: آموزش دانشگاهی و آموزش حرفهای که هر یک اهداف خاص خود را دارند. بحث مفصلی در این باره در شماره قبل بولتن شده است که خواننده علاقمند را به آن ارجاع میدهیم.
مؤلفه های امنیت :
امنیت سه مؤلفه دارد: نیازمندیها، سیاست و راهکارها.که به تشریح هر یک می پردازیم :
نیازمندیها اهداف امنیت را تعریف میکنند. آنها به این پرسش که " از امنیت چه انتظاری دارید؟" پاسخ میدهند. سیاست معنای امنیت را تعریف میکند و به پرسش "چه گامهایی برای رسیدن به اهداف بالا برمیدارید؟" پاسخ میدهد. راهکارها سیاست را اعمال میکنند. به این پرسش پاسخ میدهند که آنها "از چه ابزارها، و روالهایی برای اطمینان از طی شدن این گامها استفاده میکنند؟" از یک دید، امنیت دو مقداری است: یا سیستم امن است یا نیست. با این حال ارزیابی امنیت با این روش مفید نیست. به طور کلی میزان امنیت یک سایت با میزان پوشش دادن نیازمندیها سنجیده میشود. بنابراین اگر بخواهیم یک سازمان که از قابلیتهای امنیتی فعال شده بسیاری استفاده میکند، ممکن از سازمان مشابه دیگری که از امکانات امنیتی کمتری استفاده میکند، امنیت کمتری داشته باشد.
ده نکته ی طلایی امنیتی :
1- هیچ چیز را بدون دلیل قبول نکنید.مدتی را صرف آموختن در مورد امنیت سیستم خود کنید.
2- از یک آنتی ویروس قابل اعتماد استفاده کنید.آنتی ویروسی را انتخاب کنید که کارنامه قابل قبولی داشته باشد.AV-Test.org و TuV معتبرترین آزمایشگاه های مستقلی هستند که در زمینه آنتی ویروس ها فعالیت می کنند.
3- از یک دیواره آتش (Firewall) قابل اطمینان استفاده کنید.نقدهای مستقل بهترین راهنمایی برای شماست.برخی سیستم های عامل با یک دیواره آتش عرضه می شوند که فقط ترافیک ورودی اطلاعات را کنترل می کنند.از دیواره آتشی استفاده کنید که هر دو سمت انتقال اطلاعات به شبکه اینترنت را کنترل کند.
4- ایمیل هایی را که از طرف منابع نامشخص یا غیرقابل اعتماد برای شما فرستاده می شوند را باز نکنید.بسیاری از ویروس ها از طریق پیام های ایمیل گسترش می یابند در نتیجه اگر هرگونه شک و بدگمانی دارید از فرستنده بخواهید هویت خودش را مشخص کند.
5- پیوست ایمیل های رسیده با موضوعات مشکوک و یا غیرقابل انتظار را باز نکنید.در صورتی که می خواهید آنها را باز کنید، ابتدا آنها را بر روی هارد دیسک ذخیره کنید و سپس با یک برنامه آنتی ویروس بروز شده کنترل کنید.
6- ایمیل های ناخواسته را بدون اینکه باز کنید ، پاک کنید.آنها را برای فرستنده شان بازگشت ندهید و همچنین به آنها جواب ندهید.اینگونه از پیام ها را در اصطلاح هرزنامه (Spam) می نامند ، در غیر اینصورت آدرس ایمیل شما به عنوان یک آدرس معتبر در فهرست آنها ثبت شده و پس از آن شاهد هجوم ایمیل های نامطلوب و ناخواسته خواهید بود.
7- برخی نرم افزارها بصورت بالقوه خطرناک هستند و در صورتی که نصب آنها ضرورتی ندارد ، باید از نصب شان خودداری کرد.برای مثال می توان از نرم افزارهای کنترل کامپیوتر از راه دور ، برنامه های اشتراک فایل نام برد.
8- سیستم و نرم افزارهایتان را در اسرع وقت بروزرسانی کنید.برخی سیستم های عامل و برنامه ها می توانند بصورت خودکار بروزرسانی شوند.از این امکان بصورت کامل استفاده کنید.استفاده نکردن از بسته های اصلاحی می تواند سیستم عامل شما را در برابر خطراتی که اصلاح پذیر هستند آسیب پذیر نماید.
9- هیچ فایلی رو بر روی کامپیوتر خود کپی نکنید مگر اینکه از پاک بودن خود فایل و منبع آن مطمئن باشید.از بی خطر بودن فایلی که قصد کپی کردنش را دارید در همان محل اولیه با کمک یک آنتی ویروس مطمئن شوید.
10- از اطلاعات شخصی مهمتان (اسناد،نامه ها ، تصاویر و غیره) نسخه پشتیبان تهیه کنید.آنها را بر روی حافظه های قابل انتقال مانند CD یا DVD ذخیره کنید و آرشیو فایلهایتان را در بیشتر از یک کامپیوتر نگه دارید.
آیا تا حالا این نکات را رعایت می کردید؟
b-nevis